Triển lãm hiện đang trưng bày nhiều chủ đề khác nhau liên quan đến tranh kiếng Nam Bộ, Huế, cộng đồng người Hoa và Khmer, cũng như các đề tài liên quan đến thờ cúng, trang trí và tôn giáo.
Một trong những chủ đề nổi bật là tranh kiếng của người Hoa tại Việt Nam, đặc biệt là những tác phẩm về thờ phụng từ thập kỷ 1920. Trong triển lãm, các bức tranh này được trưng bày kèm theo các mô hình tái hiện gian thờ của người Hoa ở Nam Bộ.
Tranh kiếng là gì?
Tranh kiếng là một loại nghệ thuật truyền thống sử dụng kính và sơn để tạo nên các hình vẽ và mô phỏng các cảnh quan, nhân vật, hoặc tín ngưỡng tôn giáo. Thông thường, tranh kiếng được tạo ra bằng cách sử dụng kính màu để tạo nên các mảng màu sáng rực rỡ. Để tạo ra một bức tranh kiếng, các mảng kính màu được cắt thành các hình dạng mong muốn, sau đó được lắp ráp và gắn lại bằng keo hoặc xiên. Sau đó, các chi tiết họa tiết và nét vẽ được vẽ lên mặt trước của kính để hoàn thiện bức tranh. Tranh kiếng đã có một vai trò quan trọng và đặc biệt trong kiến trúc và nghệ thuật tôn giáo, đặc biệt ở các nền văn hóa phương Tây và Á Âu.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Tranh kiếng đã xuất hiện ở Việt Nam từ thế kỷ 19 nhờ sự truyền bá của người Hoa di cư, và chúng đã được sử dụng trong cung đình Huế từ thời vua Minh Mạng. Đầu thế kỷ 20, loại hình tranh kiếng này đã trở nên phổ biến trên khắp các vùng miền của Việt Nam. Trong hơn một thế kỷ phát triển, tranh kiếng đã tạo nên nhiều dòng tranh nổi tiếng với phong cách và đặc điểm riêng biệt như Chợ Lớn (Sài Gòn), Lái Thiêu (Bình Dương) và tranh của người Khmer.
Những bức tranh kiếng
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Trong triển lãm, một trong những tác phẩm tranh kiếng cổ nhất là bức tranh Quan Âm Bồ Tát của người Hoa, được vẽ từ năm 1920. Tác phẩm này được cho là có nguồn gốc từ một ngôi miếu đặc biệt trên đường Nguyễn Thái Bình, quận 1. Chủ nhân bộ sưu tập đã chia sẻ thông tin này và mang hiện vật này đến triển lãm để chia sẻ với công chúng. Bức tranh không chỉ có giá trị nghệ thuật, mà còn đại diện cho một phần quan trọng trong lịch sử và văn hóa của người Hoa tại Việt Nam.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Hầu hết các tranh kiếng của người Hoa trong triển lãm tập trung vào các chủ đề liên quan đến tín ngưỡng dân gian. Trong số đó, có những bức tranh miêu tả các vị thần như Quan Thánh Đế Quân, Thiên Hậu Thánh Mẫu, Huệ Quang Đại Đế, Cửu Thiên Huyền Nữ. Các bức tranh này thường có nguồn gốc từ hơn nửa thế kỷ trước, mang trong mình giá trị lịch sử và tôn giáo sâu sắc.
Ngoài ra, triển lãm cũng trưng bày các bức tranh với các chủ đề khác như tứ hữu (mai, lan cúc trúc) - đại diện cho phú quý và may mắn, tứ thời (xuân, hạ, thu, đông) - biểu trưng cho sự thay đổi của thời gian, và cả các tuồng tích xưa - tái hiện cảnh quan và câu chuyện từ quá khứ. Tất cả những bức tranh này tạo nên sự đa dạng và phong phú trong triển lãm, góp phần kể lại và bảo tồn những truyền thống văn hóa đặc biệt của người Hoa tại Việt Nam.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Có hai tác phẩm tranh huyền thoại từ thời Tam Quốc động lòng người, một là "Hứa Chử lõa y chiến Mã Siêu" và một tác phẩm khác mang tên "Đổng thái sư náo phụng nghi đình". Cả hai bức tranh này được sáng tác và trưng bày trong tiệm tranh kính Tân Huê, một nơi nổi tiếng tại khu vực Chợ Lớn.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Vào thập kỷ 1960, người Hoa đã sử dụng tranh kiếng dân gian để trang trí xe hủ tiếu.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Vào năm 1980, đã có bốn bức tranh dân gian Nam Bộ được vẽ với chủ đề "Tứ đổ tường" (Tài - Phến - Tửu - Sắc). Trong ngôn ngữ dân gian, "Tứ đổ tường" là một cách diễn đạt hài hước để chỉ ra bốn thói quen xấu, bao gồm tửu (rượu chè), sắc (trai gái), tài (cờ bạc) và khí (hút chích). Câu nói "Tửu sắc tài khí tứ đổ tường" được sử dụng để miêu tả những thói quen này có thể gây hủy hoại gia đình, làm tan nát cửa nhà.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Bằng cách ghép các tranh Nam Bộ lại với nhau, đã tạo nên một tác phẩm lớn mang chủ đề về thiên nhiên. Tác phẩm này được trang trí bởi hai câu đối ở phần ngoại cùng, thêm vào sự hoàn hảo và sức sống của nó.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Hầu hết các tranh kiếng Huế trưng bày trong triển lãm hiện tại là những tác phẩm mới, được tạo ra trong vài năm gần đây.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Triển lãm tranh kiếng của dân tộc Khmer chủ yếu tập trung vào các tác phẩm có nguồn gốc từ tỉnh Trà Vinh và Sóc Trăng. Người Khmer đã tiếp nhận kỹ thuật vẽ tranh kiếng một chút muộn hơn so với người Việt. Nội dung của các bức tranh thường xoay quanh chủ đề Phật giáo Nam Tông, gia đình và trấn yểm tà ma.
Giang Tuyết Nhi, một khách tham quan 22 tuổi, chia sẻ rằng trước đây cô thường chỉ thấy tranh kiếng trong các đền miếu, gia đình người Hoa và trên những chiếc xe hủ tiếu. Nhưng khi tham quan triển lãm mới đây, cô đã nhận ra rằng người Khmer cũng có dòng tranh riêng của mình.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Năm 1993, người Khmer đã tạo ra một bức tranh độc đáo. Trong tranh này, có một đặc trưng đặc biệt là hình ảnh phụ nữ hoặc nam giới mặc y phục truyền thống nhưng không có mặt. Thông thường, khi có người muốn vẽ chân dung, tác giả sẽ thêm khuôn mặt vào tranh đã có sẵn, tạo nên một tác phẩm hoàn chỉnh và sinh động.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Trong triển lãm, không chỉ có sự trưng bày các tranh kiếng mà còn tái hiện không gian thờ cúng của người Việt ở Nam Bộ. Trên tường, ta có thể thấy câu đối và hoành phi được treo, tạo nên một không gian trang trọng và tôn nghiêm. Ngoài ra, các đồ thờ cúng như lư, bình hoa và tủ cũng được trưng bày, với tuổi đời khoảng nửa thế kỷ, mang trong mình một giá trị lịch sử đáng kính.
Nguồn: Báo VNEXPRESS
Ngày đầu diễn ra, triển lãm đã thu hút một lượng lớn khán giả tới tham quan. Với hoạt động mở cửa tự do, triển lãm sẽ kéo dài cho đến ngày 26/7 trước khi kết thúc.
Kết luận
Chúng ta nhận thấy rằng tranh kiếng không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn là một cách để bảo tồn và lưu giữ những giá trị văn hóa của dân tộc. Triển lãm tại Bảo tàng Mỹ Thuật TP HCM đã tạo nên một không gian tuyệt vời để khám phá tranh kiếng và chiêm ngưỡng nét đẹp văn hóa dân gian.
Biên tập: Phương Thảo
Nguồn: Tổng hợp
