Nằm trên bán đảo thuộc vịnh Ba Tư, thường xuyên phải hứng chịu các đợt nắng nóng với nhiệt độ trung bình ở mức cao, Qatar đã từng bị nghi ngại khi đăng cai tổ chức vòng chung kết World Cup 2022. Để tiệm cận với ngôi vị chủ nhà Giải Vô địch Bóng đá Thế giới 2022, Qatar đã tiến hành xây dựng và lắp đặt những hệ thống điều hòa nhiệt độ khổng lồ trong các sân vận động mặc dù ý tưởng này từng bị coi là không thể và chưa từng được áp dụng tại bất kỳ sân vận động ngoài trời nào trên thế giới.
Tám sân vận động tại World Cup 2022 nằm trong vòng bán kính 33km từ trung tâm thủ đô Doha của Qatar. Tất cả sân vận động được thiết kế với những nét kiến trúc - văn hóa độc đáo của đất nước Trung Đông và ứng dụng công nghệ cao, thân thiện với môi trường. Xứng tầm là đất nước Châu Á đầu tiên độc lập tổ chức giải đấu bóng đá quy mô nhất hành tinh kể từ năm 2022.
Sân vận động Al Bayt: Vẻ đẹp truyền thống được tái hiện
World Cup khai mạc ngày 20/11 ở sân vận động Al Bayt ở Thành phố Al Khor, khánh thành vào năm 2021. Với sức chứa lên đến hơn 60.000 chỗ ngồi cùng mọi loại tiện nghi ở mức tốt nhất, sân vận động Al Bayt là nơi diễn ra trận đấu khai mạc World Cup 2022 cùng 9 trận đấu khác cho đến vòng bán kết.
Nằm ở phía bắc thành phố Al Khor, thành phố nổi tiếng với nghề truyền thống câu cá và lặn ngọc trai, thiết kế của Al Bayt tôn vinh các giá trị văn hoá, truyền thống người địa phương. Sân này có hình dáng mô phỏng bayt al sha'ar – một loại lều truyền thống của Ả Rập từng được người dân du mục ở Qatar và vùng Vịnh sử dụng. Bao quanh sân là lớp màng bằng sợi thủy tinh PTFE (Polytetrafluoroethylene), gồm phần mái di động giúp hỗ trợ các công nghệ làm mát. Al Byat đã thể hiện sự hiếu khách của Qatar với hâm mộ bóng đá trên toàn thế giới.
Sau World Cup, sân vận động 60.000 chỗ ngồi này sẽ rút gọn xuống còn 40.000 chỗ. Tầng phía trên dạng module sẽ được chuyển đi và ghế ngồi được tái sử dụng cho các cơ sở thể thao khác trên khắp thế giới. Cùng với không gian xanh bao quanh sân, phòng chờ ở tầng trên của sân sẽ chuyển thành khách sạn 5 sao. Ngoài ra, sân vận động sẽ tích hợp một trung tâm mua sắm, khu ăn uống, phòng tập gym, hội trường đa năng và bệnh viện thể thao.
Sân vận động Lusail: Công trình biểu tượng
Sân vận động Lusail là sân vận động lớn nhất trong World Cup 2022 với sức chứa khổng lồ lên đến 80.000 người, là nơi sẽ diễn ra giải chung kết của Argentina và Pháp, địa điểm này được xem là công trình mang tính biểu tượng của nước chủ nhà Qatar. Tại World Cup, sân này sẽ phục vụ 10 trận.
Thiết kế của sân là vẻ đẹp của sự giao thoa ngày và đêm, bằng việc lựa chọn chất liệu hắt chiếu ánh sáng trong bóng tối, đi kèm với đó là các họa tiết trang trí đặc trưng của văn hóa Hồi giáo. Lấy cảm hứng từ ánh sáng và bóng của đèn lồng, mặt tiền của sân bao gồm các tấm ốp hình tam giác và khu thép cùng nhiều chi tiết trang trí phỏng theo hoa văn ở những chiếc bát đặc trưng trong vùng. Mở cửa vào năm 2022, ghế ngồi trên sân chia theo 3 tầng. Phần mái bằng PTFE cho phép ánh sáng chiếu qua để cỏ phát triển, đồng thời ngăn gió nóng và bụi, cung cấp bóng râm giúp giảm bớt áp lực cho hệ thống điều hòa không khí.
Sau khi kết thúc World Cup 2022, sân Lusail sẽ được chuyển đổi thành một không gian cộng đồng gồm trường học, cửa hàng, quán café, cơ sở thể thao và các phòng khám sức khỏe.
Sân vận động 974: Bền vững và táo bạo
Sân vận động 974 ở Ras Abu Aboud là công trình khá đặc biệt vì được xây hoàn toàn từ container chở hàng và thép module, thiết kế bởi công ty Fenwick-Iribarren Architects và là 1 trong 2 sân vận động World Cup 2022 có sự tham gia của nhà đầu tư Việt Nam. 974 là sân duy nhất nằm gần biển với hơn 40.000 chỗ ngồi. Hình dạng và cách sắp xếp module đặc biệt của sân vận động cho phép gió lưu thông tự nhiên. 974 sẽ là nơi thi đấu của các đội tuyển lớn ở vòng bảng như Pháp, Bồ Đào Nha ở vòng bảng.
Sân vận động 974 được thiết kế dựa trên nguồn cảm hứng từ hoạt động thương mại trên biển của Qatar. 974 là sân duy nhất được đặt tên theo những con số do được xây dựng từ 974 container và đặc biệt số 974 là mã vùng quốc tế của Qatar, mang lại rất nhiều ý nghĩa trong kỳ đăng cai lần này.
Các container với nhiều màu sắc rực rỡ và kết cấu dạng module giúp giảm nhu cầu vật liệu, dễ dàng xây dựng và tháo dỡ. Nhiều vật liệu dùng cho sân vận động cũng được vận chuyển bằng chính những container này. Phương pháp xây dựng theo kiểu "khối kết cấu" cũng sản sinh ít chất thải và khí thải carbon hơn nên 974 được xem là một sân vận động thân thiện với môi trường.“Tính bền vững” và “sự táo bạo” là thông điệp Qatar muốn gửi gắm qua sân vận động này.
974 đã hoàn thành sứ mệnh tại World Cup sau khi trở thành nơi diễn ra trận đấu thuộc vòng 16 đội giữa Brazil và Hàn Quốc rạng sáng 6/12 (giờ Hà Nội). Đây là sân vận động đầu tiên trên thế giới có mái che có thể tháo dỡ hoàn toàn. Sau đó, 974 sẽ được vận chuyển và lắp ráp lại tại Maldonado, Uruguay để dành cho World Cup 2030 trong trường hợp quốc gia Nam Mỹ lấy được quyền đăng cai.
Sân vận động Al Janoub: Hướng đến tương lai hiện đại và phát triển
Có khả năng đón tiếp 40.000 khán giả cùng lúc, sân Al Janoub là nơi tổ chức 7 trận đấu, gồm một số trận của vòng 1/16. Với thiết kế mang hơi hướng tương lai, sân này được lấy ý tưởng từ những cánh buồm Dhow của thuyền gỗ thủ công truyền thống từng được người dân ở thành phố sử dụng để đi biển.
Sân vận động có cấu trúc kéo mở, cho phép đóng hoàn toàn sân vận động để điều hòa không khí cho khán đài và sân cỏ giữa thời tiết khắc nghiệt của Qatar. Với phần mái di động, sân vận động khánh thành năm 2019 sẽ được đội bóng đá địa phương dùng quanh năm và rút gọn xuống 20.000 chỗ ngồi sau World Cup. Phần mái nặng 416 tấn được xây trên 6 khung giàn tạm thời trước khi nâng vào vị trí và hàn cố định.
Sân vận động quốc tế Khalifa: Niềm tự hào của nước nhà
Sân vận động Quốc tế Khalifa ở Aspire có sức chứa 40.000 người. Đây là sân vận động duy nhất đi vào hoạt động trước khi Qatar chính thức giành quyền đăng cai World Cup 2022, Khalifa International đồng thời là sân nhà của đội tuyển bóng đá nam quốc gia. Sân này được xây vào năm 1976 và tái phát triển vào năm 2017 bởi công ty Dar Al-Handasah nhằm chuẩn bị cho World Cup. Được khánh thành vào năm 1976, sân vận động này được đặt theo tên cựu quốc vương Khalifa bin Hamad Al Thani. Đây cũng là nơi đã diễn ra các sự kiện lớn như Asian Games 2006, Đại hội Thể thao khối Ả Rập 2011, Giải Điền kinh vô địch thế giới 2019.
Phần vòm kép của sân vẫn được giữ nguyên cùng với mái che rộng tích hợp hệ thống làm mát. Một tầng mới với 10.450 ghế ngồi giúp nâng sức chứa của sân lên 40.000 người, kèm theo hệ thống chiếu sáng bằng đèn LED. Với thiết kế mái vòm kép, sân vận động quốc tế Khalifa được coi là niềm tự hào của nước chủ nhà Qatar.
Sân vận động Ahmad Bin Ali: Nét văn hóa đặc trưng
Sân vận động Ahmad Bin Ali ở Umm Al Afaei có sức chứa 40.000 người, tổ chức 8 trận đến vòng tứ kết. Sân được thiết kế với mặt tiền phát sáng, những hoa văn tinh xảo thể hiện hình ảnh của Qatar, bao gồm những họa tiết quan trọng như hình dạng nhấp nhô của đụn cát. Ahmad Bin Ali là sân vận động được xây dựng ngay trên rìa sa mạc, nơi đây đóng vai trò như một điểm mốc cho những du khách đến hay rời thành phố đều có thể dễ dàng tìm ra vị trí của nó.
Sân này khánh thành vào năm 2020, thay thế sân vận động cũ trước đó. Hơn 90% vật liệu xây dựng được tái sử dụng hoặc tái chế từ sân vận động cũ. Cây cối được chuyển tới các địa điểm khác trên khu đất. Sau World Cup, 20.000 ghế sẽ được chuyển đi và tái sử dụng cho sự kiện thể thao khác. Khu vực này sẽ trở thành nơi ở của đội bóng đá địa phương.
Sân vận động Education City: Viên kim cương giữa sa mạc
Sân vận động Education City mở cửa năm 2020 ở Al Rayyan phục vụ cho 8 trận World Cup 2022. Được bao quanh bởi các trường học và các tổ chức thể thao, chính bởi thế cái tên Education được sử dụng cho sân vận động này. Mặt tiền của sân gồm nhiều hình tam giác, tái hiện của các hoa văn arabesque truyền thống của Qatar, trông như đổi màu theo chuyển động của Mặt Trời trên bầu trời. Vào ban đêm, mặt tiền trở thành show trình diễn ánh sáng kỹ thuật số.
Education City có sức chứa 40.000 chỗ và sẽ trở thành sân nhà của đội tuyển bóng đá nữ quốc gia Qatar sau khi World Cup 2022 kết thúc. Được ví như viên kim cương giữa sa mạc, sân này từng là nơi diễn ra trận chung kết FIFA Club World Cup 2020 giữa Bayern Munich và Tigres. Sau World Cup, 20.000 ghế ngồi sẽ được chuyển đi, sân vận động sẽ nằm trong trung tâm thể thao dành cho cộng đồng và tầng trên cùng sẽ trở thành lớp học cho các trường đại học gần đó.
Sân vận động Al Thumama: Tôn vinh văn hóa bản địa đặc sắc
Sân vận động Al Thumama ở Al Thumama được thiết kế cách điệu từ gahfiya, loại mũ truyền thống các bé trai và đàn ông ở Trung Đông thường đội, ngoại thất màu trắng của sân nổi bật trên nền xanh xung quanh. Al Thumama được thiết kế để tôn vinh văn hóa Ả Rập đi kèm với đó là thông điệp về sự năng động, mạnh mẽ và trí tưởng tượng bay xa. Ở Vòng chung kết World Cup 2022, sân Al Thumama sẽ phục vụ 8 trận đấu.
Với sức chứa 40.000 chỗ, sân này là tác phẩm của kiến trúc sư người Qatar Ibrahim Al Jaidah, bao gồm một nhà thờ Hồi giáo và một khách sạn nằm trong khuôn viên. Sân Al Thumama ứng dụng công nghệ làm mát giúp ngăn nắng nóng. Sau World Cup, 20.000 ghế ngồi sẽ được chuyển đi. Một khách sạn cao cấp sẽ thay tầng trên của sân với tầm nhìn bao quát sân bóng.
Kết luận
Các sân vận động và những ý tưởng thiết kế tuyệt đẹp đến từ Ả Rập đã góp phần tạo nên những vẻ đẹp văn hóa đặc sắc cho World Cup 2022. Mặc dù mục đích là để phục vụ cho Giải vô địch Bóng đá Thế giới nhưng những lợi ích mà các công trình này mang lại sẽ mang tính biểu tượng cao đẹp và đóng góp được cho các hoạt động xã hội, cộng đồng.
Biên tập: Lê Nhật Lam
Nguồn: Tổng hợp
